Huawei ve iş ortakları, Çin’in Xiamen Körfezi’nde yaşayan ve nesli tehlike altında olan Çin beyaz yunuslarını izlemek ve korumak amacıyla geliştirilen yapay zeka destekli çözümün erken sonuçlarını açıkladı. Üç ay önce Huawei’nin TECH4ALL girişimi kapsamında başlatılan proje, kısa sürede önemli bulgular elde etti.
Sistem, şimdiye kadar toplanan 2.820 görüntü ve video üzerinden 13 farklı yunusu bireysel olarak tanımlamayı başardı. Yapay zeka modeli, bireysel tanımlamada %90’ın üzerinde doğruluk, karmaşık davranışları analiz etmede ise %85 başarı oranı sağladı. Veri etiketleme verimliliğinin %400 artması, araştırmacıların iş yükünü önemli ölçüde azalttı. Ayrıca hız yapan veya koruma alanına izinsiz giren teknelere yönelik müdahale süresi de %65 oranında hızlandı.
Huawei TECH4ALL Program Ofisi Direktörü Cui Yangyang, yapay zekanın etkisini şöyle değerlendirdi:
“Yapay zekanın sağladığı veri odaklı içgörüler, bu ikonik türün karşı karşıya olduğu tehditleri anlamamıza ve bunlara doğru şekilde yanıt vermemize yardımcı oluyor. Bu sayede korumacılar daha hedefli ve etkili koruma planları oluşturabiliyor.”
IUCN Kırmızı Listesi’nde “hassas” kategorisinde yer alan Çin beyaz yunuslarının Çin’deki popülasyonunun yarısından fazlası Xiamen Körfezi’nde bulunuyor. Bölgede gemi trafiği, balıkçılık faaliyetleri ve kıyı inşaatları yunusların yaşam alanı üzerinde ciddi baskı oluşturuyor. Gürültü kirliliği, ağlara takılma ve habitat kaybı türün uzun vadeli yaşamını tehdit eden başlıca faktörler arasında.
Proje; Çin Doğal Kaynaklar Bakanlığı Üçüncü Oşinografi Enstitüsü ve China Mobile ortaklığıyla yürütülüyor. Sistemin temelini, yunusların sırt yüzgeçlerindeki benzersiz şekilleri analiz ederek her bireyi ayrı tanıyabilen gelişmiş bir yapay zeka modeli oluşturuyor.
Enstitü’nün Nesli Tükenmekte Olan Türler Araştırma Ekibi Lideri Wang Xianyan, projenin etkisini şöyle özetledi:
“Yapay zekâ sayesinde araştırmalarımız daha verimli hale geldi. Bireylerin hayatta kalma durumu, üreme davranışları ve sosyal ilişkilerine dair elde ettiğimiz veriler, koruma stratejileri için sağlam bir bilimsel temel sunuyor.”
Sistem, görüntü ön işleme, yapay zeka çıkarımı, sırt yüzgeci analizi, veri sınıflandırma ve bulut tabanlı görselleştirmeyi kapsayan bütünleşik bir yapı sunuyor. Her yunus için oluşturulan bireysel dijital dosyalar, uzun vadeli popülasyon takibini mümkün kılıyor. Araştırmacılar böylece popülasyonun dağılımını, yaş yapısını, tehdit seviyelerini ve ekosistem içindeki rolünü izleyebiliyor.
Manuel izleme yöntemleri geçmişte uzun zaman alıyor ve sağlıklı popülasyon verileri üretmekte yetersiz kalıyordu. Uzmanlar, önümüzdeki 10–15 yılın türün geleceği açısından kritik olduğuna dikkat çekiyor. Çin beyaz yunuslarının, özellikle kıyı ekosistemleri ve karbon döngüsü üzerindeki etkileri nedeniyle iklim değişikliğiyle mücadelede dolaylı bir rolü olduğu belirtiliyor.
Proje, yapay zekâ analizinin yanı sıra 10 baz istasyonundan oluşan 5G-A ağı sayesinde, 330 km²’lik stratejik bir alanı kesintisiz olarak izleyebiliyor. Radar, uydu, görsel sensörler ve AIS gemi konumlandırma sisteminden gelen veriler bir araya getirilerek, 20 kilometrelik yarıçap içinde gemi hareketleri gerçek zamanlı takip ediliyor. Sistem, hız ihlali veya koruma alanlarına giriş gibi durumlarda saniyeler içinde otomatik uyarı oluşturuyor. Şimdiye kadar 12 gemi, yunusları tehlikeye atan davranışları nedeniyle soruşturuldu.
Yapay zekâ destekli takip sisteminin gelişmesiyle birlikte, Xiamen Körfezi’ndeki Çin beyaz yunuslarının bilinmeyen yaşam döngüleri adım adım ortaya çıkıyor ve türün geleceğine dair yeni bir umut doğuyor.
